Помош, дали е ова стрес или анксиозност?
6 мин читање
Додека брзаше од работа за да стигне на родителската средба, Лиза се сети дека заборави да му каже на сопругот дека ќе си дојде подоцна. Вечерта треба да почне да работи на извештај што треба да го достави до крајот на неделата, а пред тоа да одлучи што да ѝ подари на свекрвата за роденден. Дали ѝ купи цвеќе минатата година? Лиза се запраша дали нејзиниот живот е сведен на вкрстување на различни завршени задачи.
Дали сè уште спаѓа во категоријата стрес?
Во секојдневниот живот, термините стрес и анксиозност често се користат за да се опише истото чувство. Иако се преклопуваат, имаат многу различно потекло. Од биолошка гледна точка, стресот е природна реакција на организмот кога ќе се соочи со опасност. Тоа може да ја подобри нашата способност да реагираме во потенцијално опасна или предизвикувачка ситуација.
Кога сте под стрес, причината обично е позната – можеби ви се приближува рокот за некој важен документ или автомобилот ви се расипал среде прометна улица. Но, кога овој безбедносен механизам се активира без позната причина или кога вашата реакција на стрес е прекумерна и долготрајна, може да станува збор за анксиозност или анксиозни нарушувања.
Секој трет човек доживува анксиозно растројство во одреден момент од животот
Иако нејзината анксиозност стигна до степен каде што почна да ѝ пречи при извршување на секојдневните активности, Лиза долго време не сакаше да им открие на блиските дека се чувствува беспомошно. Забележа дека веќе не може да се опушти во попладневните часови кога си игра со децата, нешто што претходно ѝ било омилена активност во слободно време. Неколку пати на ден чувствуваше вртоглавица и забрзано чукање на срцето. Постојано беше загрижена, иако немаше причина за тоа.
Барањето на помош не е знак на слабост. Ова е одговорен чекор бидејќи шансите за подобрување се поголеми кога анксиозноста се лекува рано.
Што се случува во мозокот?
Нашите реакции на стрес се автоматски и вродени. За време на еволуцијата, стравот и паниката што би се активирале во мозокот на нашите предци значеле поголеми шанси за преживување.
Амигдалата, делот од мозокот којшто придонесува за емоционална обработка, игра важна улога во реакцијата на „борба или бегство“. Кај анксиозните луѓе, амигдалата е почувствителна на дразби од околината, на коишто реагира со интензивна стресна реакција и на крајот предизвикува затворање на врските во мозокот одговорни за расудувањето.
Добра вест: можете сами да направите многу!
Можеме да го „научиме“ мозокот да го пренасочи својот одговор на стресни дразби коишто мож да предизвикаат анксиозност. Пример за ова е кога ќе сфатиме дека најлеснио ќе ги завршиме секојдневните задачи ако им пристапиме една по една, започнувајќи од најважната. За да го направиме ова, треба да го поттикнеме рационалниот дел од мозокот да го надмине емотивниот дел и да ги „скроти“ чувствата на страв и вознемиреност што можеби ги чувствуваме.
Бидете свесни за своите чувства.
Кога ќе почнете да чувствувате страв, непријатност или напнатост, престанете со што и да правите и фокусирајте се на дишењето. Вдишувајте и издишувајте длабоко и рамномерно. Ова ќе ви помогне да се смирите и да ја намалите напнатоста во вашето тело.
Бидете позитивни.
Дури и ако сè уште не сте ја постигнале целта, бидете горди на напредокот што сте го постигнале. Позитивното размислување ќе доведе до успех.
Разговарајте за своите проблеми.
Отворениот разговор со најблиските може да ви помогне да откриете што ви предизвикува стрес. Тогаш поефикасно ќе се соочите со ситуацијата.
Не брзајте.
Кога го планирате денот, погрижете се да најдете малку време за да се опуштите и да се дружите. Размислете за тоа што ве прави среќни и во распоредот не вклучувајте работи коишто не придонесуваат за вашата благосостојба.
Ограничете го внесот на кофеин и алкохол.
Кофеинот и алкохолот може да го зголемат вашиот стрес. Наместо тоа, пијте вода и природни овошни сокови.
Додадете малку боја во вашите оброци.
Здравата и урамнотежена исхрана со многу овошје и зеленчук може да ви помогне да го одржите вашиот имунолошки систем, кој го поддржува вашето здравје кога сте под стрес.
Спијте доволно.
Ако спиете седум или повеќе часа во текот на ноќта, можете да си ги подобрите концентрацијата, меморијата и продуктивноста, како и природната одбрана на телото.
Вежбајте секој ден.
Бидете физички активни. Активностите на отворено го подобруваат вашето ментално и физичко здравје.
Што ако се чувствувам како да не можам да направам ништо?
Анксиозноста може да се лекува со ефективни и безбедни антидепресиви. Лиза реши да си помогне себеси и на своето семејство. Ја избра комбинацијата од психотерапија и лекови препорачани од нејзиниот лекар. По период што изгледаше како никогш да нема да заврши, таа сега се чувствува како повторно да има контрола врз својот живот.
Тешко е да се избегне секојдневниот стрес. Со наоѓањето на време за релаксација и одржување на здрав начин на живот, можете многу да придонесете за вашата ментална и физичка благосостојба.
Литература
- Dernovšek MZ, Gorenc M, Jeriček H. Ko te strese stres : kako prepoznati in zdraviti stresne, anksiozne in depresivne motnje Ljubljana: Inštitut za varovanje zdravja Republike Slovenije, 2006
- Dernovšek MZ, Valič M, Konec Juričič N. Obvladajmo anksioznost : priročnik z delovnimi listi za vodje delavnic in predavatelje. Ljubljana: Društvo za pomoč osebam z depresijo in anksioznimi motnjami, 2011
- APA. What’s the difference between stress and anxiety? [internet]. 2020. American Psychological Association 2021 [cited 18.2.2019] Dosegljivo na: https://www.apa.org/topics/stress/anxiety-difference
- Inštitut za razvoj človeških virov. Biopsihologija stresa in izgorelosti. [internet]. 2018. [cited 15.2.2019]. Dosegljivo na: https://www.burnout.si/izgorelost-sai/stres-sai/biopsihologija-stresa-in-izgorelosti