Статини – зошто да се плашиме од вистината?

Лекарите им веруваат, пациентите се сомневаат во нив

Сè повеќе пациенти престануваат да земаат статини (лекови за намалување на нивото на холестерол во крвта). Медиумите се преполни со приказни дека статините не делуваат, дека пациентот нема корист од нив и дека предизвикуваат сериозни несакани ефекти. Пациент чиј лекар му препишал статин може да биде во сериозна дилема кому да му верува.

Заедно со антибиотиците, статините дадоа најголем придонес за продолжување на животниот век.

Кардиоваскуларните болести се водечка причина за смртност во светот и предизвикуваат 4 милиони смртни случаи во Европа секоја година. Воведувањето на статини беше важна пресвртница што доведе до голем чекор напред. Во текот на последните неколку години, морбидитетот предизвикан од кардиоваскуларни заболувања е значително намален, а животниот век е значително продолжен. Речиси 80 % од ова подобрување може да се припишат на напредокот во дијагнозата и лекувањето на кардиоваскуларните болести. Најважниот фактор – во кој статините играат клучна улога – е намалувањето на нивото на холестерол. (1)

 КОЈА Е ВИСТИНАТА?

• Холестерол – пријател или непријател?

Холестеролот е суштествена состојка на сите живи организми бидејќи е клучна компонента на клеточните мембрани. Липопротеинскиот холестерол со висока густина (HDL) е познат како „добар“ холестерол, додека холестеролот со ниска густина (LDL) се смета за „лош“ холестерол. Вториот е причина за загриженост. Високото ниво на LDL холестерол резултира со наслаги кои се таложат на ѕидовите на крвните садови и предизвикуваат атеросклероза. (2, 3)

• Здравата исхрана значи дека не морам да земам лекови за намалување на холестеролот

Најважниот прв чекор по дијагнозата на висок холестерол е да се воведе здрав начин на живот со урамнотежена исхрана. Но, имајте на ум дека во реалноста, само мал дел од холестеролот во телото доаѓа од храната, најголемиот дел се произведува во црниот дроб. (4, 5) Ова е главната причина зошто можеби имате висок холестерол и покрај тоа што јадете здрава исхрана.

Ерик има 54 години. Никогаш не размислуваше премногу за кардиоваскуларните болести, сè додека не доживеа речиси фатален срцев удар што му го промени животот: „Пред три години, моето нормално секојдневие беше многу поенергично отколку денес. Имав многу одговорна работа и поминував многу време на службени патувања… На тој кобен ден, на почетокот сè изгледаше нормално. Јас и колегата почнавме да работиме на проектот, му ги дадов моите упатства и реков дека ќе седнам малку… Потоа целосно ми се затемни пред очите.“ Кога дојде на себе, лежеше во болнички кревет. Му требаше време да сфати што се случило.

• Терапијата со статини не помага.

„Клиничките докази за успешноста на лекувањето се особено убедливи кога зборуваме за високо ниво на холестерол“, вели познатиот кардиолог проф. д-р Иан М. Греам* од Ирска.

• Статините предизвикуваат сериозни несакани ефекти.

Како и секој друг лек, статините предизвикуваат несакани ефекти, но тие се многу ретки и во повеќето случаи не се опасни.

Според проф. Алберико Л. Катапано**, кардиолог од Италија, придобивкитe од терапијата со статини се побројни од ризиците од несакани ефекти.

Повеќе од половина од пациентите коишто се хоспитализирани по миокарден инфаркт имаат високи нивоа на холестерол

Многу пациенти сè уште се сомневаат во лекувањето со статини или дури и целосно го отфрлаат. Ова може да има загрижувачки последици бидејќи тие не се свесни дека ги зголемуваат своите шанси за иден миокарден инфаркт, мозочен удар или дури и смрт.

Довербата на пациентот во терапијата со статини е многу важна. Треба да дознаете сè што можете за лекот што го земате и да се потпрете на објективни и реални клинички податоци.

* Проф. Д-р Иан Маклим Греам е кардиолог што предава кардиоваскуларна фармакологија и превентивна кардиологија на колеџот Тринити во Даблин. Тој е член на Европското здружение за кардиологија и еден од главните автори на упатствата за превенција од кардиоваскуларни заболувања и лекување на дислипидемија.

** Проф. Д-р Алберико Л. Катапано е кардиолог што предава фармакологија на Универзитетот во Милано. Тој е и директор на Центарот за епидемиологија и превентивна кардиологија. Тој е поранешен претседател на Европското друштво за атеросклероза и воедно негов почитуван член. Исто така, тој е еден од главните автори на упатствата за лекување на дислипидемија.

Литература

1. Pinto F. Cholesterol and statins: Why fear the truth? ESC [internet]. 2017. [cited 2021 May 19]. Available from: https://www.escardio.org/Education/Practice-Tools/Talking-to-patients/cholesterol-and-statins.
2. Understanding Cholesterol [database on internet]. United Kingdom: HEART UK – The Cholesterol Charity, 2018 [cited 2021 May 19]. Dostopno na: https://www.heartuk.org.uk/downloads/health-professionals/publications/understanding-cholesterol.pdf.
3. Cleveland Clinic: Cholesterol: High Cholesterol Diseases [internet]. Cleveland: Cleveland Clinic; 2016 [cited 2021 May 19]. Dostopno na: https://my.clevelandclinic.org/health/articles/11918-cholesterol-high-cholesterol-diseases.
4. Mach F, Baigent C, Catapano AL, et al. 2019 ESC/EAS guidelines for the management of dyslipidaemias: Lipid modification to reduce cardiovascular risk. Atherosclerosis 2020;292: 160-62.
5. Harvard health publishing. How it’s made: Cholesterol production in your body. [internet]. 2019 [cited 2021 May 19]. Dostopno na: https://www.health.harvard.edu/heart-health/how-its-made-cholesterol-production-in-your-body.